گیاهان دارویی
وبلاگ محمد علیانسبگیاهان دارویی
وبلاگ محمد علیانسب
ریشه‌ی سنبل‌الطیب
ریشه‌ی سنبل‌الطیب بیش از ۱۲۰ ترکیب شیمیایی دارد که نه تنها به عنوان یک داروی آرام‌بخش، بلکه به عنوان یک عامل ضد اسپاسم عمل می‌کنند. با این‌که سنبل‌الطیب می‌تواند به عنوان یک خواب‌آور عمل کند، ولی هیچ‌گونه احتمال یا عارضه‌ی جانبی شناخته شده‌ای درباره‌ی اعتیادآور بودن‌اش وجود ندارد. سنبل‌الطیب بی‌خطر و موثر است، و مهارت‌های حرکتی را مختل نمی‌کند. دست‌کم دو آزمایش دو سو کور نشان داده‌اند، ریشه‌ی سنبل‌الطیب می‌تواند به شکل قابل توجهی زمانی را که یک فرد بدون تغییر در مراحل معمول خواب، برای خوابیدن نیاز دارد، کاهش دهد. ریشه‌ی سنبل‌الطیب، علاوه بر بهبود کیفیت خواب، دارای طیف گسترده‌ای از سایر کاربردها نیز هست. این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید تا بفهمید این داروی گیاهی چگونه می‌تواند به یکی از داروهای گیاهی اصلی در کمد داروهای‌تان تبدیل شود.
در ادامه ۸ خواص درمانی سنبل الطیب آمده است
۱: تسکین و درمان میگرن
ریشه‌ی گیاه سنبل‌الطیب از نظر قدرت پیشگیرنده در برابر میگرن بسیار موثر است. چگونگی کارکرد آن کاملا شناخته شده نیست، ولی دانشمندان معتقدند این داروی گیاهی میزان اسید گاما آمینوبوتیریک (GABA) را در مغز افزایش می‌دهد. ریشه‌ی سنبل‌الطیب به تنظیم سلول‌های عصبی کمک می‌کند و با اثر آرام کنندگی‌اش می‌تواند علائم میگرن را تسکین دهد.
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای تسکین میگرن
الف. دمنوش: یک قاشق چای خوری ریشه‌ی خشک شده‌ی
سنبل‌الطیب به ازای هر فنجان آب جوش. این ریشه را در آب جوش بریزید و
اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد، سپس آن را صاف، و آن‌گاه نوش جان
کنید. هم‌چنین برای خوش‌طعم کردن دمنوش، می‌توانید یک قاشق چای خوری عسل نیز به آن بیفزایید.
ب. تنتور: یک تا یک و نیم قاشق چای خوری (یا ۴ الی ۶ میلی‌لیتر تنتور سنبل‌الطیب)
پ. عصاره‌ی مایع: نصف الی یک قاشق چای خوری (یا ۱ الی ۲ میلی‌لیتر)
ت. عصاره‌ی پودر شده‌ی خشک: ۲۵۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم
خواص درمانی سنبل الطیب ۲: تسکین درد ماهیچه‌ها
ریشه‌ی سنبل‌الطیب، هنگامی که به صورت خوراکی مصرف شود، مانند یک داروی آرام‌بخش و مسکن طبیعی، با اثرگذاری بر دستگاه عصبی، باعث تسکین درد ماهیچه‌ها می‌شود. طی مطالعه‌ای که نتایج آن در ۲۰۰۵، در “نشریه‌ی علمی داروشناسی قومی” به چاپ رسید، پژوهشگران دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه آغا خان پاکستان، تاثیرات ضد اسپاسمی ریشه‌ی سنبل‌الطیب را روی حیوانات آزمایش کردند. عصاره‌ی ریشه‌ی سنبل‌الطیب به شکل قابل توجهی تنش و اسپاسم ماهیچه‌های گوارشی را در خرگوش‌ها و خوکچه‌های هندی کاهش داد، و هم‌چنین عملکرد ضد فشار خون قدرتمندی را بر سطوح فشار خون از خود نشان داد. ریشه‌ی سنبل‌الطیب ممکن است از طریق کانال‌های پتاسیم بر سلول‌ها تاثیر بگذارد، و بتواند بر درمان بیماری‌های اثرگذار بر ماهیچه‌های گوارشی، و قلبی و عروقی تاثیر مثبت داشته باشد.
مطلب مرتبط: خواص گل گاوزبان: ۱۳ فایده گل گاوزبان برای سلامتی، پوست و مو
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای تسکین درد ماهیچه‌ها
الف. یک قاشق چای خوری ریشه‌ی خشک شده‌ی سنبل‌الطیب به
ازای هر فنجان آب جوش. اجازه دهید این ریشه‌های خشک شده به مدت ۱۰ دقیقه
در آب جوش دم بکشند.
ب. قرص یا پودر: ۳۰۰ الی ۶۰۰ میلی‌گرم
خواص درمانی سنبل الطیب ۳: تسکین اضطراب
عصاره‌ی ریشه‌ی سنبل‌الطیب ممکن است از طریق ایجاد آرامش، کاهش اضطراب، و احتمالا آرام کردن دستگاه عصبی به کاهش درد ماهیچه‌ها و تنش ماهیچه‌ها کمک کند. ریشه‌ی سنبل‌الطیب به عنوان منبعی برای مواد شیمیایی به نام والپوتریات به شمار می‌آید که ممکن است بر سطوح اسید گاما آمینوبوتیریک و ملاتونین در بدن تاثیرگذار باشند، و هم‌زمان باعث تحریک گیرنده‌های مواد مخدر و سروتونین در دستگاه عصبی شوند. وجود اسید گاما آمینوبوتیریک اضافی در بدن باعث آرامش و کاهش سطوح استرس می‌شود. به همین دلیل، ریشه‌ی سنبل‌الطیب به عنوان یک داروی گیاهی آرام‌بخش مشهور است. به نظر می‌رسد، این اثر شباهت زیادی به تاثیرات بنزودیازپین‌هایی داشته باشد که به صورت گسترده به عنوان داروهای آرام‌بخش برای افسردگی و گاهی اوقات برای اضطراب تجویز می‌شوند و هم‌چنین بر تحریک گیرنده‌های اسید گاما آمینوبوتیریک اثر دارند.
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای تسکین اضطراب (به همان صورت که در تسکین میگرن گفته شد)
الف. دمنوش: یک قاشق چای خوری ریشه‌ی خشک شده‌ی
سنبل‌الطیب به ازای هر فنجان آب جوش. این ریشه را در آب جوش بریزید و
اجازه دهید به مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد، سپس آن را صاف و آن‌گاه نوش جان کنید.
هم‌چنین برای خوش‌طعم کردن دمنوش، می‌توانید یک قاشق چای خوری عسل نیز به
آن بیفزایید.
ب. تنتور: یک تا یک و نیم قاشق چای خوری (یا ۴ الی ۶ میلی‌لیتر تنتور سنبل‌الطیب)
پ. عصاره‌ی مایع: نصف الی یک قاشق چای خوری (یا ۱ الی ۲ میلی‌لیتر)
ت. عصاره‌ی پودر شده‌ی خشک: ۲۵۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم
مطلب مرتبط: خواص شبدر قرمز: ۱۱ فایده شبدر قرمز برای سلامتی، پوست و مو
خواص درمانی سنبل الطیب ۴: ترک مصرف داروهای بنزودیازپین
بنزودیازپین‌ها کاملا اعتیادآور هستند و غالبا هم به صورت جسمی و روانی، در انسان وابستگی ایجاد می‌کنند. به دلیل همین وابستگی، هنگام ترک مصرف این داروها، علائم آزاردهنده‌ای در فرد ایجاد می‌شود. یکی از علائم ترک مصرف داروهای بنزودیازپین، بیدار شدن‌های مکرر است که باعث می‌شوند در سراسر شب نتوانید به خوبی بخوابید. طبق شواهد علمی، سنبل‌الطیب هنگام ترک مصرف داروهای ضد اضطراب به بیماران کمک می‌کند تا بتوانند خواب خوبی داشته باشند. هم‌چنین، خواص آرام‌بخشی و تسکین دهندگی این گیاه دارویی به رفع درد و ناراحتی ناشی از ترک مصرف داروهای بنزودیازپین کمک می‌کند.
پیش از توقف مصرف هر گونه داروی تجویزی که ممکن است باعث ایجاد علائم ترک شود، با پزشک‌تان مشورت کنید. ممکن است برای تاثیرگذاری بهتر، نیاز باشد سنبل‌الطیب را با دوز بیش‌تری مصرف کنید؛ در این صورت، میزان مصرف حتما باید توسط پزشک تنظیم شود. چنان‌چه پزشک‌تان از پیشنهاد ترک مصرف بنزودیازپین‌ها یا هر گونه داروی دیگری استقبال نمی‌کند، پزشک دیگری را پیدا کنید که به اندازه‌ی کافی نگران سلامتی‌تان باشد و در خلاصی از شر این داروها، و جایگزینی داروهای بهتر به شما کمک کند.
خواص درمانی سنبل الطیب ۵: بی‌خوابی
استفاده از سنبل‌الطیب برای درمان بی‌خوابی باعث می‌شود میزان زمان خواب عمیق و مرحله‌ی حرکت تند چشم در خواب (REM) افزایش یابد. سنبل‌الطیب هم‌چنین به شکل قابل توجهی تاخیر در خواب – طبق توصیف پژوهشگران، مدت زمانی که طول می‌کشد تا فرد به خواب برود – را بهبود می‌بخشد. طبق یافته‌های یک مطالعه، سنبل‌الطیب زمان طبیعی مورد نیاز را برای به خواب رفتن، در شرکت کنندگان این مطالعه، به نصف کاهش داد. طی یک آزمایش دو سو کور، ۴۴ درصد از افراد مبتلا به بی‌خوابی که از سنبل‌الطیب استفاده کرده بودند، گزارش دادند کیفیت خواب‌شان “عالی” شده است، و ۹۹ درصد از آن‌ها نیز اظهار کردند وضعیت خواب‌شان به شکل قابل توجهی بهبود یافته است.
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای تسکین بی‌خوابی
۳۰۰ میلی‌گرم الی ۹۰۰ میلی‌گرم – بهتر است اولین بار، سنبل‌الطیب را هنگام شب، ۳۰ دقیقه الی دو ساعت پیش از خواب، امتحان کنید. اگر احساس کردید، سرعت اثربخشی آن به اندازه‌ی کافی مطلوب نیست، بهتر است آن را کمی زودتر – مثلا هنگام عصر – مصرف کنید تا بدن‌تان زمان بیش‌تری برای جذب سنبل‌الطیب در اختیار داشته باشد.
خواص درمانی سنبل الطیب ۶: سندرم پای بی‌قرار (RLS)
سندرم پای بی‌قرار به عنوان یک اختلال عصبی طبقه‌بندی می‌شود. فرد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار هنگام خوابیدن، کشیدگی و ضربان در پاهای‌اش احساس می‌کند. این فرد غالبا نمی‌تواند خواب کامل و آرامی داشته باشد و در نتیجه، در طول روز احساس خستگی مفرط می‌کند. سنبل‌الطیب به آرامش ماهیچه‌های پا و سرعت بخشیدن به فرایند به خواب رفتن کمک می‌کند. رسیدن به آرامش، یک لازمه‌ی کلیدی برای افراد مبتلا به سندرم پای بی‌قرار است، و سنبل‌الطیب یقینا به عنوان داروی گیاهی به شمار می‌رود که می‌تواند چنین شرایطی را فراهم کند.
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای تسکین سندرم پای بی‌قرار
۲۵۰ میلی‌گرم الی ۹۰۰ میلی‌گرم
نکته: چنان‌چه به سندرم پای بی‌قرار مبتلا هستید، پیش از تصمیم به مصرف مرتب سنبل‌الطیب برای بهبود کیفیت خواب، با پزشک مشورت کنید.
خواص درمانی سنبل الطیب ۷: درمان اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (در کودکان و بزرگسالان)
طبق شواهد علمی، سنبل‌الطیب می‌تواند برای درمان اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی در کودکان و بزرگسالان به کار رود. سنبل‌الطیب در مغز به گونه‌ای اثر می‌کند که محرک‌های عامل بیش‌فعالی را کاهش دهد و به بالا رفتن تمرکز فرد کمک کند.
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای درمان اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی
الف. پیش از دادن سنبل‌الطیب به کودکان با پزشک (یا متخصص داروهای گیاهی) مشورت کنید.
ب. بزرگسالان می‌توانند ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم سنبل‌الطیب مصرف کنند.
خواص درمانی سنبل الطیب ۸: تسکین افسردگی
بی‌خوابی و اضطراب از عوامل کلیدی افسردگی هستند. همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد، سنبل‌الطیب به آرامش و تسکین دستگاه عصبی و ذهن کمک می‌کند. سنبل‌الطیب به درمان افسردگی کمک نمی‌کند، ولی می‌تواند به درمان علائم مربوط به این اختلال کمک نماید.
میزان مصرف مناسب سنبل‌الطیب برای تسکین افسردگی
۲۵۰ الی ۹۰۰ میلی‌گرم
انواع سنبل‌الطیب
سنبل‌الطیب را می‌توانید به اشکال مختلفی تهیه و مصرف کنید؛ از جمله به صورت کپسول، قرص، دمنوش رقیق، به صورت دمنوش کیسه‌ای (مانند چای کیسه‌ای) قطره‌ی گیاهی، و به شکل پودر.
پیش از مصرف، حتما به نوشته‌های روی بطری یا جعبه‌ی این محصولات دقت کنید تا از میزان مصرف مناسب و کافی برای بیماری مربوط به خودتان آگاه شوید.
مضرات احتمالی سنبل‌الطیب
سازمان غذا و داروی آمریکا سنبل‌الطیب را در فهرست محصولات خوراکی شناخته شده‌ی بی‌ضرر قرار داده است. مصرف سنبل‌الطیب احتمالا بی‌ضرر باشد، ولی نباید مصرف آن را بیش از هشت هفته‌ی پیاپی ادامه دهید. مصرف طولانی‌مدت سنبل‌الطیب ممکن است به ایجاد عوارض جانبی ذیل منجر شود.
الف. ناراحتی معده
ب. سرگیجه
پ. خارش پوست
ت. از بین رفتن کیفیت خواب
از مصرف سنبل‌الطیب بیش از هشت هفته‌ی پیاپی خودداری کنید. ایجاد وقفه در مصرف سنبل‌الطیب به کاهش احتمال ابتلا به عوارض جانبی فوق کمک می‌کند. درست مانند هر گیاه دارویی یا ماده‌ی خوراکی دیگر، برای رسیدن به بهترین نتایج، توصیه می‌شود چرخه‌ی استفاده از سنبل‌الطیب را نیز در زمان‌های مشخص متوقف کنید.
سنبل‌الطیب برای چه افرادی ضرر دارد
الف. زنان باردار یا شیرده
ب. کودکان زیر سه سال
پ. افرادی که الکل یا داروهای آرام‌بخش مصرف می‌کنند
ت. افرادی که مکمل‌های جینکو مصرف می‌کنند
ث. سنبل‌الطیب ممکن است تمرکز را با دشواری مواجه کند، از این رو هنگام
رانندگی، کار با دستگاه‌های مختلف، یا انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری و
بیداری داشته باشد، از مصرف آن خودداری کنید.
پیش از مصرف ریشه‌ی سنبل الطیب یا هر گونه داروی گیاهی آرام‌بخش دیگر با پزشک یا متخصص داروهای گیاهی مشورت کنید، زیرا این قبیل داروها ممکن است بیماری‌هایی را که از قبل به آن‌ها مبتلا هستید، وخیم‌تر کنند. اثرات این داروها بر افراد مختلف ممکن است متفاوت باشند.
تهیه و تنظیم : محمد علیانسب کارشناس گیاهان دارویی