فواید و خواص دارویی انبو یا سپستان

درختی است از تیره گاوزبان، زیبا و دارای میوه خوراکی. در ایران در کناره های خلیج فارس مخصوصاً در بندرعباس میروید و در این محل آنرا درخت انبو و در بقیه نقاط کشور سپستان می نامند.

این گیاه در نواحی گرم زمین میروید و دو نوع است. یک نوع آن میوه درشت دارد و هنگام رسیدن میوه، گوشت میوه از دانه آن جدا میشود. نوع دیگر میوه کوچک دارد و هنگام رسیدن گوشت میوه از دانه جدا نمی شود. این نوع از نوع اول شیرینیش بیشتر ولی ماده لعابی اش کمتر می باشد. در صورتی که نوع اول ماده لعابی بیشتر و شیرینی اش کمتر دارد. میوه هر دو نوع خوشه ای شکل است و هنگام رسیدن زرد رنگ و پس از خشک شدن سیاه رنگ می شود. بهترین نوع این گیاه در بحرین میروید و بلندی درخت آن به چند متر میرسد. ساقه درخت سفید رنگ و شاخه های آن سبز رنگ و برگ های آن مدور و بزرگ و کمی خشن می باشد. بیشتر میوه این درخت مصرف داروئی دارد. طبیعت آن معتدل است. افرادیکه ریه هایشان خشک و خشن شده و سرفه های خشک میزنند و افرادی که تارهای صوتی شان ورم کرده و صدایشان گرفته و افرادی که عطش مفرد دارند می توانند میوه این گیاه را در دهان گذاشته و بمکند و یا خیسانده و از مایع آن کم کم بنوشند یا به هر دو طریق عمل کنند. میوه سپستان در معالجه تبهای گرم مزاج صفراوی همراه داروهای دیگر بسیار مصرف میشود و در ناراحتی های روده ای که در اثر افراط در مشروبات الکلی یا مشروبات گازدار و یا مصرف ادویه های تند حاصل شده اند و سایر خراش های دستگاه گوارش، خوردن لعاب سپستان یا اضافه کردن سپستان به داروهای دیگر بسیار مفید است.

قبل از پیدایش آنتی بیوتیک ها افرادی که مبتلا به سوزاک میشدند ضمن خوردن داروی اصلی سوزاک که امروزه نیز ارجحیت آن بر سایر داروها به اثبات رسیده، برگ های تازه سپستان را شب در آب خنک میخیسانیده اند و صبح آنرا له کرده و عصاره اش را ناشتا مینوشیده اند و از لعاب مینوشیده اند و از لعاب دانه آن نیز با آبدزدک در مجرای ادرار وارد میکرده اند در بهبودی سوزاک به داروی اصلی کمک مینموده است اما داروی اصلی سوزاک های کهنه داروئی است که با آبلیمو و تخم مرغ ساخته می شود.

نگهداری کبد با گیاهان دارویی

کبد خود را سالم نگه داریم.

 اگر در هضم غذا دچار مشکل شده‌اید، نفخ می‌کنید، حالت تهوع دارید و غیره احتمال دارد کبدتان به مشکل برخورده باشد. یعنی اینکه باکش پر شده و دیگر نمی‌تواند مواد زائد را دفع کند. این‌گونه می‌شود که بدن دچار مشکل می‌شود. تمیز کردن کبد کار سختی نیست. برای اینکه احساس سبکی بکنید با چند توصیه‌ی ساده و بدون خطر می‌توانید کبدتان را تمیزکاری کنید. با ما همراه باشید.

تکنیک 3 لیموترش
برای اینکه دچار مشکلات گوارشی نشوید لازم است که به طور منظم به فکر تمیز کردن کبدتان باشید. لیموترش می‌تواند باعث تحریک ترشح صفرا شده و تمام سموم و مواد زائد انباشته‌شده در کبد را تمیز کند.

روش استفاده
سه عدد لیموترش را بدون برش دادن داخل یک ظرف حاوی آب سرد بیندازید. اجازه دهید آب به مدت سه دقیقه داغ شده و به جوش برسد. سپس آن را خنک و لیموترش‌ها را از آن خارج کنید. آب لیموترش‌ها را بگیرید و به همان آب اضافه کنید. هر روز صبح ناشتا و همچنین بین وعده‌های غذایی از این آب لیموترش میل کنید.

برگ‌های خشک رزماری را دریابید
زمانی که کبد اشباع می‌شود نمی‌تواند به درستی به وظایفش عمل کند و این‌گونه می‌شود که به زحمت می‌افتد. وقتی کبد درست کار نکنید گوارش شما نیز با مشکل مواجه می‌شود. رزماری باعث افزایش ترشح صفرا می‌شود که کبد را تمیز و به عملکرد خوب آن کمک می‌کند.

روش تهیه
15 گرم برگ خشک رزماری را در یک لیتر آب ریخته و به مدت 15 دقیقه بجوشانید. محلول را صاف کرده و روزانه چند فنجان از این جوشانده میل کنید.

افشره‌ی خوراکی نعنا
حالت تهوع، مشکلات کلیوی و حتی اختلالات جنسی و غیره می‌تواند ناشی از اشباع شدن کبد باشد. زمانی که ضایعات زیادی در کبد تجمع کرده باشد علائم زیادی را نشان می‌دهد. برای کمک به تمیز شدن و عملکرد خوب کبد می‌توانید از افشره‌ی خوراکی نعنا استفاده کنید.

روش تهیه
دو قطره افشره‌ی خوراکی نعنا فلفلی را در یک قاشق چای‌خوری عسل بچکانید و در دهان بگذارید. همچنین می‌توانید یک قطره افشره‌ی خوراکی رزماری، یک قطره افشره‌ی خوراکی نعنا و یک قطره افشره‌ی خوراکی ترخون را با هم مخلوط کرده و روزانه دو مرتبه کبدتان را خلاف عقربه‌های ساعت ماساژ دهید.

پاک‌سازی کبد با ریشه‌ی گیاه قاصدک
برای تمیز کردن کبد یک دوره‌ی درمانی با گیاه قاصدک را در پیش بگیرید. گیاه قاصدک ترشح صفرا را تحریک کرده و مواد زائد را از بدن دفع می‌کند. مواد زائدی که در کبد انباشته می‌شوند اجازه نمی‌دهند که توکسین های خون تصفیه و چربی‌ها هضم شوند.

روش تهیه
برای هر 150 میلی‌لیتر آب جوش یک تا چهار گرم ریشه‌ی خشک گیاه قاصدک لازم دارید. این گیاه را دم کنید و روزانه سه تا چهار مرتبه میل کنید.

روغن زیتون extra virgine
روغن زیتون برای کبد بسیار فوق‌العاده است به خاطر اینکه خواص ملینی دارد. این روغن کبد را تمیز و مشکلات کبدی را رفع می‌کند.

روش استفاده
روغن زیتون را با آب لیموترش مخلوط کنید. به مدت پنج روز با شکم خالی این ترکیب را بنوشید.

برگ‌های آرتیشو
آرتیشو یا همان کنگر فرنگی باعث تحریک ترشح صفرا می‌شود و به این ترتیب به دفع توکسین‌ها یا همان سموم انباشته شده در کبد کمک می‌کند. محققان عصاره‌ی این گیاه را به موش‌های آزمایشگاهی تزریق کرده و خواص محافظتی آن را روی کبد مشاهده کردند.

روش استفاده
10 تا 20 برگ آرتیشو را در نیم تا یک لیتر آب و به مدت 15 دقیقه بجوشانید. در طول روز بعد از غذا از این محلول میل کنید.

عصاره‌ی گیاه خار مریم
نارسایی کبدی، سنگ صفرا، سیروز (التهاب مزمن بافت کبدی) و غیره. همه‌ی این‌ها زمانی به وجود می‌آید که کبد اشباع‌شده و پر از سم باشد. از گیاه خارمریم می‌توان برای تحریک ترشح صفرا و همچنین دفع مواد زائد انباشته‌شده در کبد استفاده کرد.

روش استفاده
2.5 گرم عصاره‌ی گیاه خارمریم را با یک چهارم لیتر آب مخلوط کنید. هر روز قبل از غذا (سه مرتبه در روز) از این عصاره میل کنید. عصاره‌ی این گیاه به صورت کپسول یا به شکل مایع در بازار وجود دارد.

تهیه و تنظیم از محمد علیانسب کارشناس گیاهان دارویی

خواص گیاه ترخون

خواص درمانی ترخون

درد دندان و بی‌خوابی را می‌توان با نوشیدن چای ترخون برطرف کرد. اما این نوشیدنی فواید بسیار دیگری نیز دارد.

دیر زمانی است در اکثر نقاط دنیا از خواص چای ترخون استفاده می‌شود.

این گیاه دارای خواص متعددی از جمله درمان مارگزیدگی، دندان‌درد و برخی عفونت‌های انگلی است.

ترخون گیاهی معطر است که در دستورات آشپزی نیز کاربردهای فراوانی دارد.

ارتفاع این گیاه معطر، به 60 سانتی‌متر می‌رسد که دارای برگ‌های باریک و بلندی است.

گل‌های کوچک این گیاه بسته به نوع منطقه از زرد تا سیاه نوسان رنگ دارد.

طرز تهیه چای ترخون:

یک فنجان آب جوش تهیه‌کرده، سپس یک قاشق غذاخوری از ساقه و برگ خشک‌شده ترخون را درون آن ریخته و 10 دقیقه صبر کنید تا خوب دم بکشد، سپس آن را گرم بنوشید.

نوشیدن یک فنجان چای ترخون در روز توصیه می‌شود.

خواص چای ترخون به شرح زیر است:

• به افزایش صفرا توسط کبد کمک می‌کند و به این ترتیب فرآیند هضم و سم زدایی بدن راحت‌تر صورت می‌گیرد.

• خستگی را از بین می‌برد و اعصاب را آرام می‌کند.

• کرم روده را از بین می‌برد.

• مشکلات بی‌خوابی را برطرف می‌کند.

• برای درمان درد دندان مفید است.

• به خاطر داشتن خواص آنتی باکتریال، برای ضدعفونی کردن زخم‌ها و بریدگی‌ها به کار می‌رود.

• اشتها را زیاد می‌کند.

• افسردگی را از بین می‌برد.

تهیه و تنظیم: محمد علیانسب کارشناس گیاهان دارویی

خواص فروان زالزالک

زالزالک و خواص مفید آن

hawthorn

زالزالک و یا کویج با نام علمی Crataegus aronia یکی از گیاهانی است که در ایران از جمله در بلندی‌ های بالای 2500 متر در استان کهکیلویه و بویراحمد، استان اصفهان به خصوص شهرستان نجف آباد می ‌روید. این گیاه دارای دو نوع سفید و قرمز می باشد.

بد نیست بدانید در شمال ایران گونه‌ های وحشی زالزالک به شکل خودرو در جنگل ‌ها می‌ روید که به آن " ولیک" می گویند.

این میوه اگر چه جثه ‌ای کوچک دارد ولی بسیار پُرفایده و مغذی است و به رنگ ‌‌های زرد و نارنجی در اکثر نواحی معتدل می‌ روید.

رسیده ی این میوه، شیرین، گوشتی و دارای هسته ‌های زرد رنگ فراوان است که اگر با احتیاط مصرف نشود هسته‌ های آن می ‌تواند قاتل دندان‌‌ های شما باشد.

زالزالک و قلب شما

این میوه علاوه بر ویتامین‌ های A ، B، C و تانن دارای کلسیم و مختصری پکتین است که برای تقویت قلب و معده بسیار توصیه می ‌شود. مهم‌ ترین اثر زالزالک روی قلب، تنظیم کردن حرکات نامنظم آن است و از تپش قلب و ضربان شدید آن جلوگیری می ‌کند.

در اغلب کشورهای اروپایی خصوصا آلمان برای درمان بی ‌نظمی ضربان قلب از گیاه زالزالک استفاده می ‌شود. همچنین زالزالک در درمان آنژین و تصلب شرایین(سفت شدن دیواره رگ‌ ها)‌ بسیار کاربرد دارد.  

خاصیت آنتی اکسیدانی عصاره ی زالزالک

تحقیقات جدید نشان می ‌دهد که زالزالک آنتی ‌اکسیدان بسیار قوی محسوب شده و می‌ تواند به عنوان یک مکمل غذایی مقوی عمل کرده و در تنظیم وزن، گلوکز خون و التهاب نقش داشته باشد.

محققان آمریکایی طی بررسی‌ هایی که روی زالزالک انجام دادند، دریافتند این میوه به خاطر داشتن مقادیر بالایی از مواد آنتوسیانین، بسیار مفید است و در رنگ های مختلف این میوه آنتوسیانین های زیاد و متفاوتی یافت می ‌شود که دانه‌ های زالزالک را از فشار اکسایشی نور خورشید حفظ می ‌کنند.

خوردن زالزالک بدن ما را از موقعیت ‌های زیان ‌آور مانند قرار گرفتن در معرض آلودگی و رادیکال ‌های آزاد حفظ می کند.

به عبارتی تحقیقات نشان می ‌دهد مصرف زالزالک در درمان برخی بیماری ‌ها، از سرطان گرفته تا چاقی، اثر مثبت می گذارد و این تاثیر به دلیل خواص ضد‌ التهابی ماده ی آنتوسیانین موجود در آن است، به طوری که ثابت شده بسیاری از بیماری ‌ها به دلیل التهاب‌ های کنترل نشده ‌ای است که دامنگیر ما می ‌شود.

مواد موجود در زالزالک قند خون و عملکرد انسولین خون را بهبود می ‌بخشد.

به نقل از Sience Daily، محققان در زمینه ی تاثیر زالزالک و خواص آن، تحقیقات خود را روی موش ‌هایی انجام دادند که از پیش مبتلا به دیابت بودند.

آن‌ ها ابتدا به 18 موش نر، حدود 6 ماه غذای سرشار از قند میوه دادند سپس آن‌ ها را دو گروه کردند؛ به یک گروه آب خالص و به گروه دوم مخلوط آب و عصاره ی زالزالک دادند و این کار را تا 6 ماه ادامه دادند و وزن و چربی بدن، قند خون و شاخص‌ های مولکولی التهابی آن ‌ها را مورد بررسی قرار دادند.

در انتها محققان به این نتیجه رسیدند موش‌ هایی که مخلوط آب و عصاره زالزالک مصرف کرده بودند، نسبت به گروه دیگر، از کاهش وزن بیشتر، چربی کم‌ تر ، قند خون و تر ی‌گلیسیرید پلاسمای پایین ‌تر و چربی LDL کم‌ تری برخوردار بودند.

این تغییرات در انسان ‌ها باعث کاهش احتمال ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی می شود و مشکلات التهابی را کاهش می دهد.

یکی از مواد مفید موجود در زالزالک فلاونوییدهایی می ‌‌باشند که نسبت به رنگ میوه شدت اثرات آنتی ‌اکسیدانی آن ها تغییر می ‌کند. میوه‌ های قرمزرنگ دارای اثر قوی، صورتی اثری ضعیف و زرد اثر ضعیف ‌تری دارند.

علاوه بر میوه ی زالزالک از گل آن نیز برای درمان استفاده می‌ شود. گل زالزالک برای درمان تشنج مفید بوده و حرکات نامنظم قلب را تنظیم می ‌کند. لذا دم ‌کرده ی آن برای درمان بیماری‌ های مزمن قلب استفاده می ‌شود.

زالزالک و دیابت

نتایج یک پژوهش نشان داد: مصرف خوراکی زالزالک در دیابت قندی باعث کاهش گلوکز و LDL کلسترول سرم می ‌شود.

این مطالعه با اثر مصرف خوراکی سرشاخه‌ ی زالزالک بر غلظت گلوکز و لیپید‌های سرم و تراکم سلول ‌های بتا در موش ‌های صحرایی دیابتی توسط دکتر مهرداد روغنی، عضو گروه فیزیولوژی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشکده پزشکی دانشگاه شاهد بررسی شد.

یافته‌ های این مطالعه حاکی است در گروه دیابتی درمان شده با گیاه، غلظت گلوکز سرم به طور معنی ‌دار در هفته‌ های سوم و ششم کمتر از گروه دیابتی بود.

کاهش سطح گلوکز و لیپید‌های سرم در بیماران دیابتی با استفاده از گیاهان دارویی از اهمیت زیادی برخوردار است. خلاصه ی این پژوهش در مجله ی غدد درون ریز و متابولیسم ایران انجام شد

دیگر خواص زالزالک

این میوه به علت غنی بودن از اسید تارتاریک و اسید مالیک نیز در مواقع کم‌ خونی و سل اثر نیکویی دارد.

زالزالک به دلیل آن که دارای مقدار زیادی تانن است بسیار قابض بوده و می ‌توان آن را جهت درمان اسهال‌ های خونی به کار برد.

البته نوع کوهی آن قابض ‌تر از سنجد است و از خونریزی معده نیز جلوگیری می‌ کند.

رنگ زرد و صورتی این میوه در بدن تبدیل به ویتامین A می ‌شود و اشتها را زیاد می ‌کند.

البته این میوه را وقتی که کاملا رسیده و رنگ انداخته مصرف کنید تا دچار ناراحتی ‌های گوارشی ناشی از خام بودن میوه نشوید.

زالزالک اگر به خوبی خشک شود تنها مقداری از ویتامین C ی خود را از دست می ‌‌دهد ولی دیگر ترکیبات شیمیایی خود را حفظ می ‌کند. لذا برای نگهداری زالزالک خشک باید آن را در محلی که هوایش دائما عوض می ‌شود نگه داشت.

البته در مقایسه، میوه ی تازه ی زالزالک اثرات نیکوتری دارد و می‌‌ تواند به ازدیاد شیر مادران شیرده و افزایش کیفیت آن بیفزاید.

گرد آوری: محمد علیانسب کارشناس گیاهان داروئی

شقاقل را بهتر بشناسیم

آشنایی با خواص شقاقل

---

این گیاه در کتب فارسی با نام‌های هویج وحشی، هشفیفل، اشقاقل، هشقیقل، ششقاقل گزبری، ریشه گزبری، زردک ریگی و شقاقل آمده است.

---

به فرانسوی Panais cujtiv e , Panais، نوع مزروع آن و Panais checacul نوع صحرایی آن و به انگلیسی نوع مزروع آن را Parsnip و نوع وحشی آن را Wild Parsnip  گویند.

شقاقل گیاهی است دو ساله شکل ظاهری آن شبیه گیاه هویج، برگ‌های آن دارای بریدگی و در عین حال دندانه‌دار، ساقه‌های آن گوشه‌دار است.

ریشه آن که برای تهیه مربا مصرف می‌شود نسبتاً ضخیم و ضخامت آن در حد یک انگشت، پر گره و کمی شیرین است.

میوه آن در ابعاد یک نخود به رنگ تیره و گل‌های آن به صورت چتر مرکب در انتهای شاخه گل دهنده ظاهر می‌شود.

گیاه شقاقل مربا در ماسه‌های مرطوب و حاشیه جنگل‌های متراکم انتشار دارد. در ایران در دماوند، شمال ایران و شیراز در کوه برفی می‌روید. در اروپا به خصوص در فرانسه از نوع مزروع آن غذایی قدیمی دارند به نام Pot-au-feu که از گوشت گاو پخته و شقاقل مزروع و انواع سبزیجات به خصوص تره درست می‌کنند و چاشنی‌هایی که می‌زنند نسبتاً خوشمزه می‌شود.

در اروپا و آمریکای شمالی به عنوان سبزی و همچنین علوفه به کار می‌رود.

شقاقل در طب سنتی

ریشه گیاه شقاقل از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی کمی گرم و تر می‌باشد و از نظر خواص معتقدند که بازکننده انسداد مجاری عروق و گرم کننده می‌باشد و برای گرم کردن معده و کلیه و کبد تأثیر بسزایی دارد. اشتها را کاهش می‌دهد و ممکن است ایجاد سردرد نماید از این نظر باید با عسل خورد و مربای آن با عسل مضرات آن را برطرف می‌کند.

مقدار خوراک آن تا 20 گرم است. خواص دارویی آن تا 4 سال باقی می‌ماند.

شقاقل خطر نقص جنین را در زنان باردار پایین می‌آورد و با بهبود عملکرد

برونشیتی به بیماران مبتلا به آسم کمک می‌کند

ترکیبات شیمیایی

در هر یک صد گرم نوع اهلی شقاقل خام مواد زیر وجود دارد:

آب 79 گرم، پروتئین 7/1 گرم، چربی 5/0 گرم، هیدرات‌های کربن (قند و نشاسته) 15 گرم، کلسیم 50 میلی گرم، فسفر 77 میلی گرم، آهن 7/0 میلی گرم، سدیم 12 میلی گرم، پتاسیم 541 میلی گرم، ویتامین آ 30 IU، تیامین 08/0 میلی گرم، ریبوفلاوین 09/0 میلی گرم، نیاسین 2/0 میلی گرم و ویتامین ث 16 میلی گرم.

در هر یک صد گرم نوع اهلی شقاقل پخته کم آب مواد زیر وجود دارد:

آب 82 گرم، پروتئین 5/1 گرم، چربی 5/0 گرم هیدرات‌های کربن (قند و نشاسته) 13 گرم، کلسیم 45 میلی گرم، فسفر 62 میلی گرم، آهن 6/0 میلی گرم، سدیم 8 میلی گرم، پتاسیم 379 میلی گرم، ویتامین آ 30 IU، تیامین 07/0 میلی گرم، ریبوفلاوین 08/0 میلی گرم، نیاسین 1/0 میلی گرم و ویتامین ث  10 میلی گرم.

مروری بر خواص شقاقل

* این گیاه سرشار از ویتامین‌های B1، B2، C، پتاسیم و فیبر است.

*خاصیت ادرارآور، ضدروماتیسمی و آنتی اکسیدان دارد.

* برای درمان بیماری‌های کلیوی و کنترل چاقی مفرط کاربرد دارد.

* فیبر موجود در آن، چربی سوز طبیعی است.

* ویتامین K موجود در آن، برای لخته شدن خون و رشد سلول‌ها مفید است و خطر بروز پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.

* فولات موجود در شقاقل مانع از بروز کم خونی می‌شود و آن را درمان می‌کند. (به ویژه هنگام بارداری).

* ویتامین C موجود در آن، در تولید کلاژن موثر است.

* ترکیبات ضدالتهابی موجود در آن، به بهبود التهاب برونشیت در بیماران آسمی کمک می‌کند.

* پتاسیم همراه با اسید چرب امگا 3 انرژی بدن را افزایش می‌دهد و مانع از خستگی می‌شود.

* سیستم گوارشی و دیواره های مویرگ‌ها را تقویت می‌کند و آرام بخش، خلط آور و تقویت کننده است.

* اسیدفولیک موجود در شقاقل ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهد و مانع شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان می‌شود. به علاوه مصرف آن به بیماران کلیوی، سلولیت و چاقی مفرط توصیه می‌شود.

گیاه شقاقل از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی کمی گرم و تر می‌باشد

و از نظر خواص معتقدند که بازکننده انسداد مجاری عروق و گرم کننده می‌باشد

و برای گرم کردن معده و کلیه و کبد تأثیر بسزایی دارد

* از آن جا که شقاقل منبع عالی ویتامین C است سیستم ایمنی بدن، سیستم گوارشی، پوست و عصب را تقویت می‌کند.

* میزان زیاد فیبر موجود در این گیاه در کاهش کلسترول و حفظ قند خون نرمال موثر است.

* شقاقل فشار خون بالا، یبوست و ناراحتی‌های متعدد قلب را کاهش می‌دهد.

* شقاقل خطر نقص جنین را در زنان باردار پایین می‌آورد و با بهبود عملکرد برونشیتی به بیماران مبتلا به آسم کمک می‌کند.

* ریشه این گیاه خاصیت مدری و آنتی اکسیدانی دارد.

محمد علیانسب کارشناس گیاهان داروئی