درمان گیاهی‌ام. اس

به گزارش ممتاز نیوز بە نقل از قانون ؛ براساس پژوهش مرکز تحقیقات علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی تبریز مکمل گیاهی همراه با رژیم غذایی ویژه در بەبود علائم بالینی بیماران MS از نوع عودکننده – بەبود یابنده و جلوگیری از پیشرفت بیماری موثر است. طراح این روش درمانی سهیلا رضاپور فیروزی، کار‌شناس ارشد علوم تغذیه و دکتر سید رفیع عارف حسینی- استاد راهنمای وی- است کە از این روش درمانی بەره برده است. گزارش باشگاه خبرنگاران جوان در این خصوص حاکی است کە این تحقیق با حمایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز تصویب و در مرکز تحقیقات علوم اعصاب با همکاری متخصصین و رزیدنت‌های نورولوژی و متخصصین تغذیه و داروسازی انجام شده است.

مکمل گیاهی در دو شکل شربت و سافت ژل برائ مصرف بیماران تهیه و ارائه خواهد شد. بیماران بە مدت ۶ ماه تحت درمان و ارزیابی‌های کلینیکی و پاراکلینیکی و شاخص‌های بین المللی قرار گرفتند کە نتایج بدست آمده موفقیت آمیز بود. اثرات ضد التهابی و درمانی این روش مداخله، می‌تواند خواص پیشگیرانه و شفابخش در بیماران مبتلا بە MS را داشته باشد. این مکمل گیاهی، خوراکی بوده و همراه با داروهای مرسوم استفاده می‌شود و بە مرور داروهای بیمار با صلاحدید پزشک می‌تواند تعدیل شود. این طرح برائ اولین بار درجهان بشماره ثبت اختراع ۷۶۷۴۵ بە ثبت رسیده است. این داروی گیاهی کاملاً بی‌خطر و فاقد هرگونه عوارض جانبی و مدیریت تجاری این طرح بعهده تعاونی خدمات دانش بنیان تجهیزات پزشکی پیوند علم وصنعت است کە راهی تازه برائ درمان ام‌.اس بە شمار می‌رود.

ام. اس چیست؟

اسکلروز منتشره یا مالتیپل اسکلرزیس (Multiple Sclerosis، MS)، یک بیماری نسبتاً شایع با سبب ناشناخته و بدون درمان قطعی است کە منجر بە ناتوانی جسمی در سنین جوانی و میانسالی می‌شود. بیماری‌ام. اس در اثر تخریب غلاف میلین ایجاد می‌شود. میلین غلافی است کە ‌فیبرهای عصبی را احاطه می‌کند و در انتقال سریع امواج عصبی نقش بسیار مهمی دارد. در حالت طبیعی با وجود این غلاف امواج عصبی بە سرعت منتقل شده و سبب توانایی بدن در ایجاد حرکات هماهنگ و موزون می‌شوند. در بیماری‌ام. اس این غلاف عصبی بە تدریج تخریب می‌شود و بدین ترتیب امواج عصبی از مغز بە خوبی منتقل نمی‌شود و علایم مختلف بیماری‌ام. اس ظاهر می‌شود. این بیماری مسری نبوده و از دسته بیماری‌های ارثی هم محسوب نمی‌شود، اما نقش ژنتیک در ایجاد آن تایید شده است. در حال حاضر هیچ درمان قطعی برائ این بیماری وجود ندارد اما شیوه‌های درمان موجود در تغییر سرعت روند بیماری مؤثر می باشند.

چهارعاملی کە‌ام. اس را تشدید می‌ کنند

متخصصان، عوامل مختلفی را در تشدید‌ام. اس موثر می‌دانند کە دکتر «رویا ابوالفضلی» متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب (نورولوژی) در این باره چهار سبب مهم را در تشدید این بیماری موثر می‌داند:

 ۱- گرمای محیط بە خصوص اگر همراه با رطوبت باشد، می‌تواند بسیار آزار دهنده باشد. گرمای بسیار می‌تواند ضعف عضلانی شدید ایجاد کند، گرچه بعضی بیماران‌ام. اس بوسیله گرما اذیت نمی‌شوند و ممکن است از حمام گرم لذت ببرند. باید بدانیم کە حتی افزایش مختصر درجه حرارت مرکزی بدن می‌تواند توسط فرد تحمل نشود و او را دچار مشکل نماید. قبل از تماس با گرمای بسیار، تا وقتی نمی‌دانید کە چگونه واکنش نشان خواهید داد، بسیار مراقب خود باشید. وارد وان داغ یا سونا نشوید، مگر کسی نزدیک شما باشد کە در صورت نیاز شما را خارج بکشد. اگر متوجه بد‌تر شدن علایم و نشانه‌ها در اثر گرما شدید، تنها چند ساعت خنک شدن شما را بە حالت طبیعی برمی گرداند. شایع‌ترین علایم ایجاد شده در اثر گرما در بیماران مبتلا بە‌ام. اس، ضعف و تاری دید است. هر عاملی کە دمای مرکزی بدن را افزایش دهد، سبب تشدید علایم بیماری و یا ظاهر شدن علایم تازه می‌شود. سبب این امر، این است کە انتقال امواج عصبی، شدیدا نسبت بە افزایش درجه حرارت حساس است.

 ۲- استرس‌های روحی و جسمی، چه بە‌صورت مزمن و چه بە صورت حاد و ناگهانی می‌توانند سبب تشدید بیماری شوند. چنانچه مطالعات نشان می‌دهند، در زمان تحمل استرس وقوع حملات بیماری دو برابر بیشتر از شرایط معمول است. بە نظر می‌رسد استرس‌ها سبب آزاد شدن موادی در بدن می‌شوند کە این مواد از طریق تاثیر روی سیستم ایمنی می‌توانند بیماری را متاثر سازند.

 ۳- خستگی، هم علامتی از بیماری‌ام. اس است و هم عامل تشدید کننده آن و با خستگی معمولی تفاوت‌هایی دارد؛ بە طور مثال اینکه شدت این خستگی بیشتر از یک خستگی معمولی است. معمولا در اوایل روز (صبح) احساس می‌شود و بە تدریج در طول روز شدت می‌یابد و اغلب با یک استراحت کوتاه مدت ساده برطرف نمی‌شود. این خستگی بە سبب اثرات مخرب بیماری روی سلول‌های عصبی حرکتی و حسی ایجاد می‌شود و لذا منطقی است کە در نتیجه آن تمامی علایم بیماری تشدید یابند یا علامتی تازه ایجاد شود. شایع‌ترین عوامل ایجاد‌کننده خستگی عبارتند از: گرما و رطوبت، غذای سنگین، آلرژی غذایی، فعالیت بسیار، سیگار، گرسنگی و افت قند خون‌و استرس‌ها.

 ۴- مطابق آمار موجود ۱۰ تا ۱۵ درصد اشخاص مبتلا بە ‌ام‌‌.اس، آغاز بیماریشان را پس از ضربه بە مغز یا نخاع ذکر می‌کنند و ۵۰ درصد آنان شدت حملات را بە ضربه نسبت می‌دهند. بە نظر می‌رسد کە ضربه سبب ایجاد تغییراتی در نسج مغز یا نخاع می‌شود کە با توجه بە آسیب‌های قبلی ناشی از خود بیماری در این محل‌ها، علایم تازه ایجاد می‌شوند.

افزایش ۴۰ درصدی تعداد مبتلایان بە‌ام .اس

به گفته رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران، آمار مبتلایان‌ام.اس از ۵۱. ۹ در ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۹ میلادی بە ۷۳ در ۱۰۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۱ میلادی افزایش یافته است کە نشان‌دهنده افزایش ۴۰ درصدی مبتلایان بە این بیماری است. دکتر حسین پاکدامن با بیان اینکه باید استراتژی‌های درمان را در حوزه «ام اس» بەبود ببخشیم، افزود: بە گزارش وزارت بهداشت سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون هزینه دارو‌ها و درمان این بیماری می‌شود و مسئله نگران کننده این است کە تنها بیش از نیمی از بیماران تحت درمان می باشند.

یکی دیگر از اهمیت‌های توجه بە این بیماری این است کە «ام. اس» شایع‌ترین سبب ناتوانی در جوانان است کە هم در زندگی فردی و هم زندگی اجتماعی آن‌ها تاثیرگذار است و تنها مشکل فرد نبوده و مشکل خانواده وی و اجتماع نیز هست. پاکدامن در ادامه با اشاره بە افزایش مبتلایان بە‌ام. اس در تمام جهان اظهار کرد: ‌ در سال قبل در آمریکا آمار ابتلا بە‌ام. اس ۵۴ تا ۸۴ در ۱۰۰ هزار بوده است کە نشان می‌دهد ۳۵۰ هزار نفر در این کشور مبتلا شده‌اند کە امسال این آمار بە ۱۱۷ در ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.

رئیس انجمن مغز و اعصاب ایران با بیان اینکه این بیماری در حال حاضر تبدیل بە اپیدمی شده است، افزود: بیماری‌ام اس از ۱۵۰ سال پیش کە توسط یک پزشک فرانسوی کشف شد، بیماری نادری بوده، اما اکنون بعد از ۱۵۰ سال کە هنوز سبب و درمان قطعی آن مشخص نشده است، بە یک بیماری شایع در میان جوامع تبدیل شده است. در حال حاضر در ایران طی دو دهه اخیر نورولوژیست‌ها برائ بیماری ‌ام‌.اس اهمیت ویژه‌ای قائل شده و مقالات و کارهای تحقیقاتی بسیاری را ارائه کرده‌اند کە نشان می‌دهد سطح مقالات ما هم در منطقه و هم در جهان بسیار خوب است.

 گیاه دارویی برای دیابتی ها

قبل از کشف انسولین و داروهای کاهش دهنده قندخون، بیماران دیابتی با گیاهان دارویی و درمان های سنتی معالجه می شدند. تاکنون تاثیر مثبت بیش از ۱۲۰۰ گیاه دارویی در کاهش میزان قند خون یا کاهش عوارض ناشی از آن شناخته شده است.

این یادداشت، اشاره ای دارد به برخی از مهم ترین گیاهان دارویی با خواص کاهش دهندگی قند خون که گزارش های بالینی و آزمایشگاهی معتبر مبنی بر موثر بودن آنها موجود است و همچنین نگاهی می اندازد به گیاهان دارویی که در طب سنتی ایران در درمان بیماری دیابت تجویز می شوند.

۱) پیاز و سیر:

سیر از سبزی هایی است که تاریخی بسیار کهن دارد. انسان خواص درمانی این گیاه را ۵ قرن قبل از میلاد مسیح(ع) شناخته بود. سیر هزاران سال برای اهداف پزشکی استفاده می شد. این گیاه حداقل ۳ هزار سال در طب چین کاربرد داشته است. پیاز نیز یکی از قدیمی ترین گیاهان زراعی است که از هزاران سال قبل به عنوان طعم دهنده غذاها و همچنین دارو از آن استفاده می شود. ترکیبات فعال گوگردی مانند آلیل پروپیل دی سولفید موجود در پیاز و اکسیدآلیل دی سولفید موجود در سیر نقش اصلی را در کاهش قندخون دارند. پیاز و سیر باعث افزایش میزان انسولین در خون می شوند. هر چقدر مصرف این مواد بیشتر باشد، قند خون بیشتر کاهش می یابد. مصرف قرص های سیر به میزان ۲۴۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۳ ماه، قند خون را مختصرا کاهش می دهد.

۲) خیار تلخ:

این میوه شبیه کدوی زگیل دار است و در نواحی گرمسیر مانند آمازون، آفریقای شرقی و آسیا رشد می کند و در آمریکای جنوبی به عنوان غذا و دارو کشت می شود. میوه تازه آن به رنگ سبز است که با رسیدن به رنگ نارنجی زرد تبدیل می شود. تمام قسمت های این میوه بسیار تلخ است. میوه خیار تلخ حاوی ماده ای شبیه انسولین است و مصرف روزانه حدود ۶۰ گرم شیره این گیاه به کاهش مختصر قندخون منجر می شود.

۳) شنبلیله:

گیاهی از تیره پروانه داران است و به همین دلیل توانایی همزیستی با باکتری های تثبیت کننده ازت را دارد و می تواند بخش زیادی از نیتروژن مورد استفاده خود را تولید کند. این گیاه بومی ایران است و در بیشتر نواحی ایران از جمله آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می روید و به عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می شود. تجویز ۱۵ تا ۵۰ گرم پودر دانه شنبلیله خیسانده در آب موجب کاهش قندخون ناشتا و بعد از غذا می شود. پودر دانه شنبلیله علاوه بر کاهش مختصر قندخون باعث کاهش چربی های خون نیز می شود.

۴) سیاه گیله:

در ایران تنها یک گونه از قره قات وجود دارد که آن هم در جنگل های تالش و نواحی مرطوب رشد می کند که در زبان محلی به آن سیاه گیله می گویند. این گیاه در جنگل های شمال ایران می روید. قره گیله یا سیاه گیله دارای برگ های بیضوی و نوک تیز با گل های صورتی و سفید ریز است و در اواخر تابستان، دانه های سیاه ارغوانی آن برای چیده شدن آماده می شوند. میوه آن را می توان هم به صورت تازه و هم خشک شده مصرف کرد یا در تهیه انواع مرباها و دسرها به کار برد. برگ های این گیاه در طب سنتی در درمان بیماری دیابت استفاده می شود. اثر ضد دیابت یک بار مصرف عصاره این گیاه که اثری مشابه انسولین دارد، تا چند هفته در بدن باقی می ماند. به علاوه این گیاه دارویی در پیشگیری از عوارض بلندمدت دیابت مانند عوارض قلبی عروقی، عصبی، کلیوی و چشمی تا حدی موثر است. عصاره آن به مقدار۸۰ تا ۱۶۰ میلی گرم ۳ بار در روز برای بیماران مبتلا به دیابت توصیه می شود.

۵) خار مریم:

خار مریم اصالتا بومی منطقه مدیترانه است. این گیاه امروزه در سراسر نقاط دنیا از اروپا تا آسیا و از آفریقا تا آمریکای شمالی گسترده شده است. این گیاه تنومند معمولا در مناطق خشک و آفتابی رشد می کند. این گیاه دارویی موجب افزایش حساسیت سلول ها به انسولین و کاهش قندخون می شود. ماده موثر آن سیلی مارین نام دارد که تجویز آن به مقدار ۲۰۰ میلی گرم ۳ بار در روز موجب کاهش مختصر قندخون ناشتا و هموگلوبین ای.وان.سی و چربی های خون می شود. فرآورده های این گیاه از تخم های داخل میوه تهیه می شوند.

۶) هندوانه ابوجهل:

هندوانه ابوجهل یا خربزه روباه یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده خیارها و کدوها است. این گیاه بومی ایران بوده و در نواحی جنوبی کشور و مناطقی مانند جنوب استان خراسان یافت می شود. میوه این گیاه دارای گلوکوزید قابل تبلوری با طعم بسیارتلخ به نام کولوسنتین است. این گلوکوزید که به حالت متبلور و خالص به رنگ زرد است، در آب به نسبت ۲۰ درصد حل می شود و اگر هیدرولیز شود، گلوکز و ماده ای به نام کولوسنتتین می دهد. در طب سنتی بسیاری از کشورها از جمله ایران تجویز میوه این گیاه جهت کاهش قند خون متداول است. میوه این گیاه بسیار سمی است و مصرف مقدار زیاد آن باعث اسهال خونی و درنهایت مرگ می شود. تجویز مقدار ۱۰۰ میلی گرم ۳ بار در روز ماده موثر هندوانه ابوجهل به مدت ۲ ماه در بیماران دیابتی نوع دوم، موجب کاهش مختصر میزان هموگلوبین ای.وان.سی و قندخون ناشتا می شود. تجویز این مقدار به مدت ۲ ماه در این بیماران بدون هیچ گونه عوارض جانبی گوارشی، کبدی و کلیوی است.

۷) پسیلیوم:

پسیلیوم یا اسفرزه، گیاهی از خانواده پلانتاجیناسه آو یک داروی ملین گیاهی است که از طریق جذب آب باعث حجیم شدن محتویات روده شده و با افزایش حرکات دودی شکل باعث تخلیه مدفوع می شود. مصرف پودر پسیلیوم به مقدار ۱۰ گرم در روز و به مدت ۸ هفته هموگلوبین ای.وان.سی را مختصرا کاهش می دهد.

۸) عدس الملک:

این گیاه بومی ایران است و در طب سنتی جهت کاهش قندخون بیماران دیابتی تجویز می شود. با این حال مصرف روزانه پودر بذر گیاه به مقدار ۱۵۰۰ میلی گرم در روز به مدت ۲ ماه اثر مفیدی بر قندخون نشان نداده است و فعلا اطلاعات علمی کافی در مورد اثرات این گیاه در دسترس نیست.

۹) چای سبز:

چای سبز و سیاه در اصل یکی هستند اما فرآیند تولید چای سیاه به گونه ای دیگر است. برگ های چای سیاه طی روش خاصی تخمیر و سپس خشک می شوند اما برگ های چای سبز پس از چیدن خشک می شوند. عدم تخمیر موجب می شود که تقریبا بیشتر مواد طبیعی به همان مقدار در برگ های چای باقی بمانند. مردم چین از دیرباز چای سبز را به عنوان یک نوشیدنی دارویی مصرف می کردند و به دلیل اهمیت ویژه این گیاه، اصول خاصی نیز برای تهیه آن دارند. در سال های اخیر چای سبز در بسیاری از کشورهای جهان طرفداران فراوانی یافته است. دلیل اصلی این استقبال، آشنایی مردم دیگر کشورها با خواص درمانی این نوع نوشیدنی است. بسیاری از خواص چای سبز مربوط به ماده ای به نام کاتچین است که فعالیت آنتی اکسیدانی آن بسیار بالا است. مصرف روزانه ۵/۱ گرم پودر چای سبز خشک موجب کاهش مختصر قندخون در بیماران دیابتی می شود. مقدار توصیه شده برای بیماران دیابتی مصرف ۲ فنجان چای دم کرده در روز است.

۱۰) دم کرده گزنه:

ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده است که در صورت لمس کردن ساقه به دست می چسبد و پوست را می گزد و تولید خارش و سوزش می کند و شاید به همین دلیل آن را گزنه نامیده اند. تخم آن نرم، ریز و تیره رنگ و مانند تخم کتان است. قسمت مورد استفاده این گیاه برگ های تازه، ریشه، شیره و دانه آن است. گزنه در طب سنتی ایران به عنوان یک داروی کاهنده گلوکز خون معرفی شده است. عصاره برگ گزنه می تواند یک نقش حفاظتی در برابر افزایش میزان قندخون و تخریب سلول های پانکراس داشته باشد.

۱۱) کلپوره همدانی، مریم نخودی همدانی:

استفاده از این گیاه به طوری که در کتب دارویی قدیمی آمده است به زمان های دور نسبت داده می شود. بقراط، دیوسکورید، پلین و جالینوس از این گیاه در آثار خود نام برده اند. عصاره این گیاه محتوی مواد موثره زیره است. مصرف عصاره این گیاه به مقدار ۱۲۵ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت ۶ هفته قندخون را مختصرا کاهش می دهد.

● حرف آخر

در مجموع، مصرف گیاهان دارویی توسط بیماران دیابتی تحت هیچ شرایطی نباید بدون نظر تیم پزشکی انجام شود. این گیاهان دارویی نباید جایگزین داروهای ضددیابت یا انسولین در بیماران دیابتی شود چرا که اولا اثر این گیاهان بر کاهش قندخون خفیف است و ثانیا از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و ثالثا ممکن است با دیگر داروهای مورد استفاده بیماران تداخل داشته باشند. همچنین عوارض و اثرات مصرف طولانی مدت این گیاهان ناشناخته است. در حال حاضرهیچ گونه توصیه ای علمی در ارتباط با مصرف آنها وجود ندارد.