گیاهان دارویی
وبلاگ محمد علیانسبگیاهان دارویی
وبلاگ محمد علیانسب
نکات تغذیه‌ای جلبک کلرلا و تاثیر آن بر سلامت
این جلبک میلیاردها سال است که روی کره زمین وجود دارد و یکی از اولین غذاهای موجود در زمین بوده است.
فسیل‌هایی از کلرلا یافت شده که قدمت آن‌ها به سه میلیارد سال پیش باز می‌گردد. کلرلا یکی از سالم‌ترین غذاهاست.
کلرلا چگونه پرورش داده می‌شود؟
کلرلا در استخرهای بزرگ آب تمیز پرورش می‌یابد. ابتدا آب استخر را یونیزه کرده، سپس از صافی عبور می‌دهند تا صاف و زلال شود. کلرلا هر 24 ساعت یک‌بار چهار برابر می‌شود و این نشانه خلوص ژنتیکی و تأثیر فوق‌العاده آن در سلامت انسان است. برای مثال، کلرلا باعث می‌شود که باکتری‌های مفید معده انسان به نام لاکتوباسیل‌ها چهار برابر سریع‌تر رشد کنند.
آیا می‌توان هر نوع جلبکی را خورد؟
بیش از 70000 نوع جلبک وجود دارد که بعضی از آن‌ها بسیار مغذی و بعضی بی‌نهایت سمی هستند. کلرلای آب شیرین یکی از انواع خاص جلبک است که خواص مفید فراوانی دارد.
این جلبک چه زمانی کشف شد؟
کلرلا حدوداً اواخر قرن 19 میلادی کشف شد. در دهه 1940 ژاپنی‌ها شروع به مطالعه وسیع‌تر درباره آن کردند. شهرت امروزه کلرلا بیشتر مرهون تلاش آن‌ها برای شناخت این جلبک است. ژاپنی‌ها بیش از آنچه که آمریکاییان ویتامین C مصرف می‌کنند، جلبک کلرلا می‌خورند و این در حالی است که ویتامین C رایج‌ترین ویتامین مصرفی آمریکایی‌هاست. البته کلرلا قوی‌تر از یک غذای کامل یا هر مولتی ویتامین یا مکمل دیگر است.
کلرلا در کجا یافت می‌شود؟
تایوان بزرگ‌ترین تولیدکننده جلبک کلرلا است و بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده آن کلرلا را با دقت بسیار از نظر خلوص و آلودگی باکتریایی آزمایش می‌کند. این شرکت تنها شرکت دنیاست که اجازه صدور جلبک کلرلا را به ژاپن دارد و مورد تأیید وزارت بهداشت ژاپن می‌باشد.
اثرات سودمند جلبک کلرلا چه هستند؟
علاوه بر اینکه کلرلا تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را دارد، سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت و آن را کاملاً سم‌زدایی می‌کند.
اولین نتیجه مصرف کلرلا گوارش بهتر است؛ به خصوص اگر یبوست و دهان بدبو
داشته باشید. هم یبوست و هم بوی بد دهان به راحتی با خوردن کلرلا برطرف می‌شود
چقدر تحقیقات علمی در مورد جلبک کلرلا انجام شده است؟
کلرلا یکی از مواد غذایی است که بیشترین تحقیقات علمی در مورد آن انجام شده است و بنا بر تصمیم ناسا یکی از اولین گیاهانی خواهد بود که در ایستگاه فضایی پرورش داده خواهد شد. تحقیقات در مورد این جلبک توسط دانشمندان، دانشگاه‌ها، صنایع خصوصی و تولیدکنندگان کلرلا انجام شده و تا جایی که به سلامت انسان مربوط می‌باشد، تا به حال حتی یک اثر منفی در مورد آن گزارش نشده است.
کلرلا چه خواصی دارد؟
اولین نتیجه مصرف کلرلا گوارش بهتر است؛ به خصوص اگر یبوست و دهان بدبو داشته باشید. هم یبوست و هم بوی بد دهان به راحتی با خوردن کلرلا برطرف می‌شود. برخی از خواص دیگر کلرلا نیاز به بررسی بیشتری دارد. به طور مثال گفته می‌شود که می‌تواند با فلزات سنگین و دیگر مواد صناعی ترکیب شده و آن‌ها را از جریان خون خارج کند؛ ولی برای اثبات این ادعا باید میزان فلزات سنگین خون را قبل و بعد از مصرف کلرلا اندازه گرفت. بسته به میزان مصرف کلرلا سه تا شش ماه طول می‌کشد که فلزات سنگین از خون خارج شوند.
در چه ساعتی از روز می‌توان کلرلا را خورد؟
در هر زمانی از شبانه‌روز می‌توان کلرلا را خورد. مقدار مورد نیاز بدن را می‌توان یکجا و یا طی چند نوبت در طول روز مصرف کرد، که البته شکل دوم بهتر است. توصیه می‌شود کلرلا را 30-20 دقیقه قبل از غذا میل کنید، زیرا به هضم غذا و جذب مواد مغذی کمک می‌کند. صبح نیز زمان خوبی برای مصرف کلرلا است؛ ولی هرگز آن را بلافاصله قبل یا بعد از قهوه یا نوشابه نخورید، زیرا کافئین بی‌نهایت برای هضم و گوارش آن مضر است.
چرا بهتر است کلرلا را نزدیک زمان غذا خورد؟
از آنجا که کلرلا باعث می‌شود که باکتری‌های معده، موسوم به لاکتوباسیل‌ها، چهار برابر سریع‌تر از معمول تکثیر شوند، خوردن کلرلا نزدیک زمان غذا، موجب می‌گردد که گوارش بهتر انجام شود و جذب مواد مغذی نیز افزایش یابد.
کاهش آنزیم‌های گوارشی و کمبود اسیدکلریدریک معده از جذب مواد مغذی جلوگیری می‌کند. کمبود مزمن مواد مغذی و تشکیل و تجمع مواد سمی در بدن و مغز یکی از فاکتورهای مهمی است که برای سلامتی همه افراد و به خصوص سالمندان مشکلاتی ایجاد می‌کند. برای مثال، در نمونه‌های مغز تمام افراد مبتلا به آلزایمر سطح بالایی از آلومینیوم مشاهده شده است.
آیا کلرلا در مبارزه با سرطان موثر است؟
اینترفرون یکی از بزرگ‌ترین دفاع‌های طبیعی بدن علیه سرطان است و مشخص شده که کلرلا تولید اینترفرون را افزایش می‌دهد. یکی از راه‌های مبارزه با سرطان استفاده از عناصری است که تولید و فعالیت ماکروفاژها را تحریک می‌کنند. اینترفرون یکی از ترشحات طبیعی بدن است که به نظر می‌رسد تحریک‌کننده ماکروفاژها باشد. کلرلا با افزایش اینترفرون باعث تحریک فعالیت سلول‌های T و ماکروفاژها شده و توانایی سیستم ایمنی بدن را در مبارزه با سرطان و مهاجمان بیگانه از قبیل باکتری‌ها، ویروس‌ها، مواد شیمیایی و پروتئین‌های بیگانه افزایش می‌دهد. البته درمان سرطان مبحثی پیچیده است که نیاز به بررسی و تحقیق بسیاری دارد.
آیا می‌توان کلرلا را به صورت موضعی استفاده کرد؟
می‌توان پودر کلرلا را با کمی آب مخلوط کرد و روی بریدگی‌ها و خراش‌ها مالید. عامل رشدی که در کلرلا وجود دارد باعث تأثیر مثبت آن در بافت پوست و درمان سریع‌تر آن می‌شود. اگر کسی یک سال به طور مرتب از کلرلا استفاده کند، حتی بدون استفاده موضعی از کلرلا، تأثیر آن را در بهبود زخم‌ها و بریدگی‌ها مشاهده خواهد کرد.
مواد مغذی موجود در کلرلا چه هستند؟
آمینواسیدها (پروتئین)، آنزیم‌ها (از جمله آنزیم پپسین برای گوارش)، ویتامین‌ها، موادمعدنی و کربوهیدرات‌ها از مواد تشکیل‌دهنده کلرلا می‌باشند. 60 درصد کلرلا را پروتئین تشکیل می‌دهد که به صورت اسیدهای آمینه می‌باشند. 18 تا 22 نوع آمینواسید شناخته شده در کلرلا وجود دارد. پروتئین کلرلا ارزشمندتر از سایر منابع پروتئینی از قبیل گوشت، ماهی و تخم‌مرغ است، زیرا پروتئین این مواد از نوع ثانویه است؛ به این معنا که آمینواسیدها تبدیل به پروتئین شده‌اند و بافت تخم‌مرغ و گوشت را تشکیل داده‌اند.
بیش از 70000 نوع جلبک وجود دارد که بعضی از آن‌ها بسیار مغذی و بعضی
بی‌نهایت سمی هستند. کلرلای آب شیرین یکی از انواع خاص جلبک است که
خواص مفید فراوانی دارد
وقتی ما غذاهایی چون گوشت را می‌خوریم، بدن ما پروتئین را می‌شکند و به آمینواسید تبدیل می‌کند؛ در حالی که با مصرف کلرلا آمینواسید مستقیماً وارد بدن می‌شود. به جز کلرلا و اسپیرولینا هیچ منبع طبیعی پروتئین دیگری وجود ندارد که چنین آرایه کامل و متعادلی از آمینواسیدها داشته باشد.
آیا همزمان با مصرف کلرلا باید ویتامین نیز استفاده کرد؟
استفاده از مولتی ویتامین همزمان با کلرلا زیانی ندارد؛ ولی نیاز به این کار هم نیست. کلرلا طیف وسیعی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنزیم‌ها را دارد.
آیا کلرلا نوع دیگری از ویتامین‌هاست؟
خیر، کلرلا یک نوع غذا است و با ویتامین‌ها تفاوت دارد. گرچه انواع گوناگونی از ویتامین، مواد معدنی و آنزیم‌ها در آن موجود می‌باشد، از بسیاری جهات از مکمل‌های ویتامینی مفیدتر و برتر است؛ زیرا کلرلا طبیعی است و ویتامین‌ها و مواد معدنی و آمینواسیدهای آن به طور طبیعی در یکدیگر آمیخته شده‌اند؛ ولی قرص‌های ویتامین، مخلوطی از کنسانتره و اسانس هستند که به طور مصنوعی با یکدیگر ترکیب شده‌اند. فرمول آن‌ها فقط روی کاغذ با فرمول ویتامین‌های طبیعی مشابه است. غذاهایی همچون کلرلا میزان چشمگیری از مواد مغذی را که به طور طبیعی متعادل شده‌اند، در اختیار بدن قرار می‌دهد که هرگز در بدن تجمع نمی‌کنند و مسموم‌کننده نیستند.
عامل رشد کلرلا چیست؟
عامل رشد کلرلا مخلوطی از RNA، DNA، آمینواسید، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. این ماده باعث رشد سریع‌تر کودکان می‌شود و سیستم ایمنی بزرگسالان را تقویت می‌کند.
چگونه به کمک زنجبیل برونشیت را درمان کنیم؟
بدون شک شما نیز در آشپزخانه‌تان ادویه های مختلفی دارید و از آن‌ها برای خوش طعم کردن غذاها استفاده می‌کنید. هیچ شکی نیست که زنجبیل نیز پای ثابت این ادویه‌ها است.
این ادویه علاوه بر این که خوش عطر است و طعم خوبی به غذاها می‌دهد خواص درمانی هم دارد.
در واقع مادربزرگ‌های ما از این ادویه به عنوان داروی طبیعی و بدون خطر برای درمان برخی از بیماری‌ها استفاده می‌کردند.
یکی از استفاده های دارویی از زنجبیل برای درمان برونشیت با سرفه است. زنجبیل برای درمان سرفه های خشک موثر است.
آماده کردن این داروی طبیعی هم کار سختی نیست فقط کافی است زنجبیل تازه، زرده‌ی تخم مرغ و مقداری عسل داشته باشید.
100 گرم زنجبیل تازه را پوست کنده و به خوبی بشویید.
زنجبیل را رنده کنید و آن را داخل یک ظرف شیشه‌ای بریزید.
دو قاشق غذاخوری عسل (شهد عسل نه عسل با موم)، مقداری کره و زرده‌ی یک عدد تخم مرغ را هم به ظرف شیشه‌ای اضافه کنید.
مواد را هم بزنید و روی شعله‌ی ملایم قرار دهید.
بگذارید مواد به مدت حدود سه دقیقه روی شعله‌ی ملایم با هم مخلوط شود.
سپس اجازه دهید تا خنک شود. ظرف را در یک مکان خنک قرار دهید و اجازه دهید ده دقیقه بماند.
هر روز سه مرتبه و هر بار یک قاشق غذاخوری از این شربت میل کنید. به این ترتیب که یک قاشق صبح‌ها زمانی که ناشتا هستید، یک قاشق دیگر یک ربع قبل از ناهار و قاشق آخر را یک ربع قبل از شام میل کنید. حواستان باشد میزان موادی که گفته شد بیش از این نباشد.
این شربت را می‌توانید به مدت 24 ساعت نگه داشته و استفاده کنید.
اگر سرماخوردگی و علائم بیماریتان بیش از 48 ساعت بهبود نیافت حتماً به پزشک مراجعه کنید.
شیرین بیان باعث مهار باکتری مولد زخم معده می‌شود
دکتر نسرین حاجی سید جوادی، کارشناس تحقیقات میکروبیولوژی مواد غذایی گفت: این گیاه به عنوان یک داروی گیاهی مکمل موثر علیه عفونت‌ها محسوب می‌شود.
به گفته وی شیرین بیان به عنوان گیاهی شناخته شده در دفع سموم، نرم کننده، مرهم، ضد بو، خلط آور، عرق آور، تب بر، ملین و مناسب برای ناراحتی‌های قفسه سینه و محرک تولید استروژن در نظر گرفته می‌شود.
حاجی سید جوادی خاطر نشان کرد : دو عصاره از شیرین بیان به دست می‌آید که زخم‌ها را التیام یا بهبود می‌بخشد و به عنوان گیاهی که مرهم طبیعی برای معده، گلو و سایر غشاهای مخاطی است.
وی گفت : همچنین ماده موثر در شیرین بیان باعث فعالیت ضد تورم مفاصل و ضد التیام در بدن انسان می‌شود.
کارشناس تحقیقات میکروبیولوژی مواد غذایی اظهار داشت : شیرین بیان دارای اثر آنتی اکسیدانی قوی است که از بروز ضایعات تصلب شرایین ممانعت می‌کند و اثرات ضد میکروبی قوی نیز دارد.
از این گیاه به عنوان یک داروی مسکن در پوست و در درمان تورم مفاصل
و روماتیسم می‌توان استفاده کرد
حاجی سید جوادی افزود : از زمان‌های قدیم از شیرین بیان برای درمان انواع سرفه در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود و در حال حاضر هم در شربت‌های ضد سرفه ترکیبات شیرین بیان وجود دارد.
به گفته وی از این گیاه به عنوان یک داروی مسکن در پوست و در درمان تورم مفاصل و روماتیسم می‌توان استفاده کرد.
حاجی سید جوادی افزود: این گیاه بر خلاف نامش ماده موثر تلخی دارد و می‌توان جوشانده آن را با مقداری شیرین کننده مانند نبات یک‌بار در روز استفاده کرد.
بجوش برای سلامتی‌ام
در دل سرما هیچ چیز به اندازه‌ی نوشیدن یک فنجان جوشانده و دم جوش داغ لذت بخش نیست.
جوشانده‌ها خوش طعم و تقویت کننده‌اند و از آنجایی که کافئین ندارند برای سلامتی بسیار مفید هستند.
این جوشانده ها قدرت درمانی نیز دارند: اگر شما هم بد خوابی دارید، دچار حالت تهوع، نفخ یا مشکلات دیگر هستید به سراغ یک فنجان جوشانده بروید.
این جوشانده‌های متنوع همچنین سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. در این مطلب می‌خواهیم با چند جوشانده و خواص آن‌ها آشنا شویم. با ما باشید.
جوشانده چیست؟
جوشانده همان نوشیدنی خوش طعمی است که از جوشیدن برگ، دانه، ریشه یا برگ یک گیاه در آب داغ به دست می‌آید. جوشانده‌ها حاوی تمام خواص گیاه مورد نظر هستند و مصرف آن‌ها ساده است. جوشانده‌ها مزیت زیادی نسبت به قرص‌ها و مکمل‌ها دارند. اول این که جزو مایعات محسوب می‌شوند و آب بدنتان را تأمین می‌کنند. دوم این که می‌توانید آن را با اطرافیانتان تقسیم کنید. یعنی می‌توانید کنار هم بنشینید، گپی بزنید و یک فنجان جوشانده میل کنید. سوم این که جوشانده ها خوش طعم و در عین حال خوش عطر هستند و همین که اسم دارو رویشان نیست کلی به آدم آرامش می‌دهند. زمانی که جوشانده درست می‌کنید در ظرف را بگذارید تا عطر آن از بین نرود.
توصیه می‌کنیم موقع خرید گیاه برای تهیه‌ی جوشانده حتماً از جاهای معتبر خرید کنید. کیفیت این گیاهان مهم است. اگر می‌خواهید از جوشانده‌ی مورد نظر استفاده‌ی دارویی بکنید حواستان باشد که به گیاه افشره‌های خوراکی یا طعم دهنده‌های مختلف اضافه نشده باشد. برای استفاده‌ی حداکثری از خواص جوشانده بگذارید که گیاه مورد نظر به اندازه‌ی کافی یعنی حداقل 10 تا 15 دقیقه بجوشد تا تمام خواص گیاه آزاد شود.
غذا خوردن باعث می‌شود که بدن ترکیبات و مواد لازم برای ساخت بافت‌ها و تولید هورمون‌ها را کسب کند. با نوشیدن یک فنجان جوشانده در روز می‌توانید تغییرات مثبتی در خلق و خو و وضعیت پوستتان ایجاد کنید و در عین حال انرژی و حس طراوت و شادابیتان را بالا ببرید.
نعناع فلفلی
متخصصان حوزه‌ی طب سنتی مصرف نعناع فلفلی را برای رفع مشکلاتی از قبیل گاز معده، نفخ و تسکین اسپاسم های عضلانی توصیه می‌کنند.
اگر حالت تهوع دارید (حالت تهوع بدون استفراغ) این گیاه به دردتان می‌خورد. علاوه بر این نعناع بدن را گرم می‌کند و عرق آن را در می‌آورد.
حواستان باشد اگر دچار سوءهاضمه یا آفتاب‌زدگی شده‌اید از مصرف نعناع فلفلی بپرهیزید.
برای آن‌هایی که به کاشت گل و گیاه دارید باید بگوییم که کاشت نعناع فلفلی در باغچه منزلتان بسیار راحت است چون این گیاه به راحتی رشد می‌کند.
زنجبیل
این گیاه برای هضم غذا خوب است و در صورت حالت تهوع یا استفراغ و برای زمان‌هایی که دچار ماشین گرفتگی می‌شوید مفید است. به مدت 10 تا 15 دقیقه یک تکه زنجبیل تازه را بجوشانید. اگر سرما خورده‌اید مقداری آب لیموترش تازه و عسل هم به آن اضافه کنید. اگر دچار لرز شده‌اید می‌توانید با پودر زنجبیل نیز جوشانده تهیه و مصرف کنید.
بابونه
جوشانده‌ی گل‌های بابونه یک نوشیدنی آرام بخش و مُسکن است که خواب راحتی برای شما به ارمغان می‌آورد. اگر بعد از صرف غذا جوشانده‌ی بابونه میل کنید هضم غذا راحت‌تر می‌شود.
نسترن یکی از بهترین منابع ویتامین C محسوب می‌شود. این ویتامین برای
سیستم ایمنی بدن، سلامت پوست و بافت‌ها و همچنین عملکرد غدد فوق کلیوی
لازم و ضروری است. اگر احساس می‌کنید دارید مریض می‌شوید و یا انرژی
کم آورده‌اید حتماً جوشانده‌ی نسترن را دریابید
متخصصان گیاه بابونه را برای تسکین سرفه، برونشیت، سرماخوردگی یا تب توصیه می‌کنند. اگر در دهانتان التهاب دارید با جوشانده‌ی بابونه قرقره کنید.
گیاه ملیسا یا همان بادرنجبویه
ملیسا نام علمی بادرنجبویه است. ملیسا یک واژه‌ی یونانی و به معنای زنبور می‌باشد. زنبورهای عسل به این گیاه علاقه‌ی ویژه‌ای دارند. بادرنجبویه خلق و خوی شما را بهتر می‌کند. اگر شما هم با رسیدن فصل سرما و با ابری شدن هوا دچار افسردگی فصلی می‌شوید این گیاه به دردتان می‌خورد. از این گذشته بادرنجبویه تمرکز افراد را هم بالا می‌برد. کودکان نیز می‌توانند از این گیاه استفاده کنند. اگر می‌بینید فرزندتان کابوس می‌بیند و می‌ترسد قبل از خواب به او جوشانده‌ی بادرنجبویه بدهید. می‌توانید این جوشانده را با افزودن آب لیموترش یا شربت افرا مصرف کنید.
قاصدک
جوشانده‌ی گیاه قاصدک کبد را تمیز می‌کند. این گیاه به کبد و در واقع به بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند.
با مصرف جوشانده‌ی قاصدک به تولید صفرا یاری می‌رسانید. صفرا در روند گوارش و هضم غذا شرکت می‌کند.
نسترن
نسترن یکی از بهترین منابع ویتامین C محسوب می‌شود. این ویتامین برای سیستم ایمنی بدن، سلامت پوست و بافت‌ها و همچنین عملکرد غدد فوق کلیوی لازم و ضروری است. اگر احساس می‌کنید دارید مریض می‌شوید و یا انرژی کم آورده‌اید حتماً جوشانده‌ی نسترن را دریابید.
بارهنگ؛ مفیدتر از شربت‌های اکسپکتورانت و دیفن‌هیدرامین
بارهنگ یا بارتنگ که در کتاب‌های طب سنتی قدیم از آن به نام لسان‌الحمل (زبان گوسفند) یاد شده است، گیاهی است علفی، چندساله، بدون ساقه، به ارتفاع 10 تا 70 سانتی‌متر با برگ‌های پهن و گسترده و دمبرگ‌های بلند که دارای خواص چشمگیری است.
پهنک برگ گیاه بارهنگ شبیه زبان گوسفند است، 3 تا 7 رگبرگ طولی مشخص دارد و گل‌آذین آن به صورت خوشه‌ی باریک و کشیده‌ای است که در انتهای پایک بلند و بدون انشعاب خود قرار دارد.
این گل‌آذین در هنگام رسیدن، دارای بذرهای فراوان و انبوهی است، تخم بارهنگ عبارت از دانه‌های ریز قهوه‌ای تیره متمایل به سیاه است و چنانچه در آب قرار گیرد، لایه‌ی رویی آن با ایجاد لعاب، تورم آن را سبب می‌شود.
بارهنگی که در طب سنتی بیشتر از آن استفاده می‌کنند، گیاه Plantago major یا لسان‌الحمل کبیر است، گیاه Plantago lanceolata نیز که آن را به اسامی بارهنگ سرنیزه‌ای (بارهنگ کاردی) یا لسان‌الحمل صغیر می‌نامند، خواص مشابهی دارد و آن را نیز مورد استفاده قرار می‌دهند.
گیاه بارهنگ معمولاً به صورت علف هرز در مکان‌های مرطوب مانند حاشیه‌ی جوی‌های آب، مزارع، باغ‌ها، باغچه‌ها و فضاهای سبز شهری و خانگی می‌روید و به راحتی در دسترس انسان قرار دارد.
در ترکیبات شیمیایی گیاه بارهنگ، گلیکوزیدی به نام اوکوبین و موادی همچون پلانتاژین و ساپونین وجود دارد همچنین در تخم بارهنگ، مقدار زیادی مواد گلوتینی، اسید پلانتئونولیک، اسید سوکسینیک، آدنین، کولین، اکوبین و هولوزید پلانتئوز وجود دارد و نیز تخم بارهنگ حدود 10 درصد مواد روغنی دارد، روغن بارهنگ زردرنگ است و بویی مطبوع و طعمی شبیه روغن گردو دارد.
طبق آنچه در منابع مختلف ازجمله ذخیره‌ی خوارزمشاهی، صیدنه ابوریحان بیرونی، قانون ابوعلی سینا، الابینه عن حقایق‌الادویه ابومنصور هروی و تحفه حکیم مۆمن در خصوص خواص و کاربردهای این گیاه آمده است، باید گفت طبع بارهنگ، سرد و خشک در درجه‌ی دوم است همه‌ی بخش‌های گیاه بارهنگ شامل برگ و ریشه و دانه‌ی آن، مصارف دارویی دارد؛ اما، برگ و ریشه آن را بیشتر به صورت استعمال خارجی و تخم بارهنگ را بیشتر به صورت مصارف داخلی استفاده می‌کنند.
بارهنگ، اثر قابض و نرم کنندگی دارد و به عنوان تب‌بر، تصفیه کننده‌ی خون، آرام‌کننده و رافع تحریکات مجاری تنفسی و ادراری مطرح است همچنین بارهنگ در رفع ناراحتی‌های آسم آمفیزم، اسهال‌های ساده و صفراوی، خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش، ورم مخاط دهان، درد دندان و حتی درد گوش، مۆثر است.
برگ‌های تازه‌ی بارهنگ، خواص ضدباکتریایی قوی دارد؛ به همین جهت، برای التیام زخم‌ها، جراحت‌ها و سطوح ملتهب و آزرده‌ی بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. مالیدن له شده‌ی برگ تازه و تمیز بارهنگ بر روی زخم‌ها ضمن این که آن‌ها را از چرکی شدن محافظت می‌کند، باعث التیام آن‌ها نیز می‌شود همچنین کاربرد این گیاه برای زخم‌های کهنه و چرکی شدید نیز سبب باز شدن سر زخم و خروج چرک و در نهایت، بهبود زخم می‌شود.
برای قطع خون‌ریزی و رفع درد ناخن (عقربک)، ناراحتی‌های پوستی و جوش‌های صورت و نیز فروکش کردن ورم صورت ناشی از آبسه (پیله) دندان، توصیه شده است.
تخم بارهنگ، قابض، محرک، تب‌بر، معرق، مدر و معالج اسهال خونی است،
همچنین آن را برای رفع اختلالات کلیوی و معالجه‌ی کولیک، مالاریا، سرفه، آسم برونشیتی و قطع خون‌ریزی و معالجه‌ی امراض مثانه و سوزاک، توصیه کرده‌اند
پانسمان زخم‌ها با پخته برگ تازه بارهنگ نیز در بهبود آن‌ها اثر تسریع‌کنندگی دارد.
جوشانده برگ بارهنگ همراه با گُل‌های اکلیل الملک (یونجه باغی زرد) و گل گندم، به صورت مایع شستشوی چشم، در رفع ورم ملتحمه بسیار مۆثر است، برای تهیه‌ی این محلول، 10 گرم برگ بارهنگ را به همراه مقدار کمی از دو گُل یادشده در 150 گرم آب جوش، دم می‌کنند.
برای درمان بیماری‌های ریوی، برگ تمیز و شسته شده‌ی بارهنگ را روی پارچه‌ی تمیزی پهن می‌کنند تا خشک شود سپس آن را خرد می‌کنند و شیره آن را می‌گیرند و هم‌وزن آن، عسل اضافه کرده به مدت 20 دقیقه، دم می‌کنند. مصرف این دم‌کرده برای بیماری‌های ریوی بسیار مفید است.
از مخلوط 10 درصد پودر برگ بارهنگ با وازلین، پمادی به دست می‌آید که مالیدن آن روی زخم‌های چرکین و دردناک، سبب بهبود آن‌ها می‌شود و به سرعت، چرک را می‌خشکاند.
کمپرس برگ‌های تازه و خردشده‌ی بارهنگ برای فرونشاندن ورم‌ها، نقاط ضرب‌دیده و کوفتگی‌ها و التیام زخم‌های عفونی، سوختگی‌های ناشی از آتش و جای نیش حشرات، مفید است.
تخم بارهنگ، قابض، محرک، تب‌بر، معرق، مدر و معالج اسهال خونی است، همچنین آن را برای رفع اختلالات کلیوی و معالجه‌ی کولیک، مالاریا، سرفه، آسم برونشیتی و قطع خون‌ریزی و معالجه‌ی امراض مثانه و سوزاک، توصیه کرده‌اند.
خوردن یا تنقیه ی عصاره تخم یا لعاب بارهنگ برای التیام زخم‌های روده‌ای و قطع خون‌ریزی بواسیر، سودمند است همچنین تخم بارهنگ برای رفع خون‌روی‌ها و زخم‌های ریوی و وجود خون در اخلاط بدن، سل، تنگی نفس، بیماری‌های کبدی، زردی و برگشت غذا از معده به مری (ریفلکس)، مفید است.
جوشانده تخم بارهنگ در رفع التهابات دستگاه ادراری به ویژه در صورت وجود خون در ادرار، مۆثر است و نیز غرغره عصاره بارهنگ در بهبود ورم لوزه‌ها و خون‌ریزی لثه، موثر است، مضمضه کردن دم کرده ریشه یا آب برگ بارهنگ برای کاهش ورم مخاط دهان و تسکین درد دندان، توصیه می‌شود. برای تهیه جوشانده ریشه یا برگ بارهنگ، 80 تا 100 گرم تمیز شده آن را در یک لیتر آب می‌جوشانند و پس از صاف کردن، روزی 3 تا 4 فنجان میل می‌کنند.
یکی از کاربردهای مهم تخم بارهنگ، استفاده آن در داروی ترکیبی چهار تخم لعابی است، چهار تخم لعابی یکی از داروهای ترکیبی متداول در طب سنتی بوده که در اکثر خانه‌ها وجود دارد. این دارو به عنوان برطرف‌کننده سرفه‌های خشک سردردآور و خشکی و خارش گلو، نرم‌کننده سینه و رفع کننده گرفتگی صدا و به طور کلی برای بهبود انواع سرفه‌ها و به خصوص سیاه‌سرفه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در تهیه این دارو، از تخم بارهنگ، قدومه، به‌دانه و تخم مرو (مروره یا کنو) یا به جای آن، تخم شربتی یا بالنگ و همراه با اندکی انزروت و صمغ عربی بهره می‌بردند. معمولاً این مخلوط را در آب جوشیده ولرم، خیس می‌کنند که این امر باعث ایجاد ماده ژله مانندی می‌شود که خوردن آن در وعده‌های منظم موجب از بین رفتن التهابات گلو و سرفه‌های شدید می‌شود. این دارو، اثراتی مفیدتر از شربت‌های اکسپکتورانت و دیفن هیدرامین و مانند آن‌ها دارد.
اگرچه بارهنگ در دسته گیاهان دارویی بی‌ضرر قرار گرفته است، اما بنا بر احتیاط عصاره آن برای طحال، مضر است که مصلح آن، مصطکی (شیره گیاهی رزینی زردرنگی است که به شکل قطعات اشکی بیضی، سخت، کوچک در ابعاد یک نخود، زردرنگ، نیم شفاف و معطر است وقتی آن را بجوید زیر دندان نرم شده و طعم معطری دارد) است و پخته شده ریشه و برگ آن نیز برای ریه، مضر است که مصلح آن نیز عسل است. در جریان درمان این بیماری‌ها حتماً باید از مصلح مربوطه نیز استفاده شود؛ در غیر این صورت، ممکن است عوارض جانبی بروز کند. مقدار خوراک تخم بارهنگ در هر وعده، حداکثر تا 12 گرم است.